1890 – 1938 Alie Smeding
Schrijfster. Alie Smeding begon als een controversioneel schrijfster, maar na haar huwelijk met een dominee werd zij een stuk braver.
“Ik fantaseer niet, nooit”, zei de schrijfster Alie Smeding in een interview. In haar ogen hoefde ze niet te fantaseren, Enkhuizen was voor haar een studieboek waar ze naar hartenlust haar thema’s en karakters uit kon putten. De schrijfster had een scherp oog voor de hypocrisie en het bijgeloof van haar stadsgenoten. Ze schreef daar onverbloemd over. De Enkhuizers waren hier niet blij mee en ze lieten dat merken ook. Alie Smeding kreeg te maken met dreigementen.
De sfeer werd grimmiger toen ze ook over ‘het seksuele probleem’ begon te schrijven. In haar boek ‘Tussen de golven’ (1918) schreef ze over een ongehuwde moeder.
In ‘Menschen uit ‘n stil Stadje’, een roman (1920) en ‘Sterke Webben’ (1922) is er sprake van sterke seksuele verlangens bij de hoofdpersonen. Uiteindelijk werd de situatie zo dreigend dat Alie in 1926 de stad verliet.
Een jaar later verscheen ‘De Zondaar’. Alsof er een bom ontplofte. Heel literair Nederland schreef erover en binnen een paar maanden waren er vier herdrukken nodig. De hoofdpersoon, een leraar aan een HBS, leed onder zijn slechte huwelijk. Via een relatie met het dienstmeidje Diet belandde hij zelfs bij een prostitué. Het schandaal dat het boek veroorzaakte werd nog groter toen uitlekte wie de ongelukkige leraar was: een collega van Alie’s broer in Rotterdam. Alie Smeding en haar uitgever werden voor alles wat mooi en lelijk was uitgemaakt. Schrijven over voorbehoedsmiddelen, abortus, prostitutie, buitenechtelijke relaties en echtscheidingen was voor de meeste Nederlanders duidelijk een brug te ver.
E. du Perron schreef in 1927 een bijtend vers over het rumoer dat het boek veroorzaakte: ‘Ballade der Polderlandsche Onrustige Kapoenen’. Elke strofe van deze ballade eindigt met de zin: ‘de - -(=lulletjes) Rozewater zijn fameus geschrokken’. (Kapoenen zijn overigens gecastreerde hanen.)
In 1928 trouwde Alie Smeding met Ds. Van Wijhe. De seksuele problematiek werd in haar boeken langzamerhand vervangen door religieuze thema’s. De critici juichten deze verandering toe. De kritieken werden gunstiger. Maar niet alle kritieken. Menno ter Braak schreef over haar boek ‘De Domineesvrouw van Blankenheim’ (1930) dat hij het een uiting vond van “provinciale retoriek”. Het gaat over “doodgewone figuren die omringd worden met een schijn van heiligheid”.
Álie Smeding bleef nog wel schrijven. Maar haar boeken veroorzaakten geen rellen meer, daar waren ze te braaf voor geworden.
