1602 Het oudste aandeel ter wereld
Een aandeel in de VOC. Het oudste aandeel ter wereld wordt bewaard in het Westfries Archief.
Het oudste aandeel ter wereld staat op naam van bode Pieter Harmensz.
In 1602 kocht de Enkhuizer Pieter Harmensz een aandeel in de VOC. Zeven jaar later kreeg hij een gedrukt bewijs dat hij inderdaad voor ƒ150 ingelegd had. Dit stuk geldt als het oudste aandeel van de wereld. Het werd ontdekt in 2010 in het Westfries archief in Hoorn. De bekendmaking ervan was wereldnieuws.
Pieter Harmensz (± 1560 - 1638) was stadsbode geweest. Toentertijd een belangrijke functie omdat een stadsbode allerlei moeilijke en soms delicate klussen voor de burgemeesters moest opknappen. Door zijn spaarzame levensstijl, maar ook door zijn slimme beleggingen, werd hij een welvarend man die zijn dochter en zijn weduwe een forse erfenis kon nalaten waarvan zij rustig konden leven.
Op zijn aandeel heeft hij aantekeningen gemaakt over de bedragen die de VOC uitkeerde. Dat moet in eerste instantie tegengevallen zijn. Pas na 1612 keerde de VOC wat dividend uit, soms zelfs in natura. De aandeelhouder kreeg dan een paar zakjes peper om zelf te verkopen!
In Enkhuizen kochten veel ‘gewone’ burgers een relatief klein aandeel in de VOC. Door de tegenvallende resultaten hebben ze die aandelen ook snel weer verkocht. Pieter Harmensz niet, hij kon het zich permitteren het aandeel te behouden. Sterker nog, hij kocht nog voor forse bedragen obligaties van de VOC Enkhuizen.
De Enkhuizer elite hield wel vast aan haar VOC aandelen. Tot diep in de achttiende eeuw golden de aandelen als zeer betrouwbaar. In 1730 vonden de regenten van het Oude Armen Weeshuis dat ze wel erg veel zilver in hun geldkisten hadden. Het geld moest op een betrouwbare manier belegd worden, in VOC aandelen dus. Overigens kwamen ze er toen achter dat iemand de zilveren munten vervangen had door loden schijfjes!
De VOC Enkhuizen werd een groot en voor de stad zeer belangrijk bedrijf. De oude Engelse Toren aan het begin van de Breedstraat was het eerste bedrijfsgebouw geweest. Maar in 1630 lieten de bewindhebbers een groot complex bouwen op de Wierdijk: het Oost-Indisch Huis.
Het werd al snel te klein. Van de familie Berensteyn kochten ze in 1682 een groot pakhuis naast het Oost-Indisch Huis en nog steeds wordt dat pand het Peperhuis genoemd. De straat tussen de twee panden heet nu nog de Compagniestraat.
