Interieur van een weeshuis.

1572 Zorg in de stad.

Katholieke kloosters en kerken krijgen een andere bestemming. Een verordening van Willem van Oranje maakte in 1572 kloosterlingen in één klap dakloos.

In 1498 verleende paus Alexander VI zijn goedkeuring aan de oprichting van een monnikenklooster in Enkhuizen. In het verzoekschrift aan de paus schreven de initiatiefnemers Harko Volken, Zegerus Peytrus en Foynto dat hun klooster en de bijbehorende kerk speciaal bedoeld waren voor de vele zeelieden en kooplieden die Enkhuizen bezochten. Dat was ook een voorwaarde van de gemeente geweest, het nieuwe klooster mocht geen concurrent van de naastgelegen Zuiderkerk worden. De kloosterlingen hadden geen eigen bezit of inkomen. De Augustijner monniken moesten door bedelen in hun levensonderhoud voorzien.
 

Bervoets klooster en Augustijner klooster.
(Linker tekening) Het Bervoets klooster stond bij de...
Bervoets klooster en Augustijner klooster.
(Linker tekening) Het Bervoets klooster stond bij de Westerkerk, nu huidige West-Friese Munt. Het Augustijner klooster (rechter tekening) op het huidige Boschplein werd het nieuwe armen weeshuis.
Weeshuis en St. Ursula klooster.
(linker tekening) Het Weeshuis en rechts het Sint...
Weeshuis en St. Ursula klooster.
(linker tekening) Het Weeshuis en rechts het Sint Ursula klooster met Euchariuskapel werd het oude mannenhuis. (Rechter tekening) Het Sint Ursula klooster gezien vanuit de huidige Clarissenplaats.
Plattegrond van het Weeshuis en de Kleine Kerk.
Plattegrond van het Weeshuis en de Kleine Kerk...
Plattegrond van het Weeshuis en de Kleine Kerk.
Plattegrond van het Weeshuis en de Kleine Kerk voor de verbouwing tot gevangenis.

In 1572, toen de protestanten de macht overnamen, werden alle gebouwen van de katholieke kerk geannexeerd.  Uiteraard gingen de kerken naar de protestanten. Willem van Oranje verordonneerde dat de andere gebouwen in Enkhuizen (zoals de vier kloosters) in handen van de stedelijke overheid kwamen. Ze werden bijvoorbeeld gebruikt als Almoezeniershuis (voor de opvang van de armen), als Leprozenhuis en als Gasthuis (ziekenhuis). Het kloostergebouw tegenover de Westerkerk werd het Oude Armen Weeshuis, voor wezen waarvan de ouders officieel poorters van Enkhuizen waren geweest. Wezen van ouders die geen poorters waren geweest, werden opgevangen in het monnikenklooster bij de Zuiderkerk, het Nieuwe Armen Weeshuis. Het bijbehorende kerkje, de Kleine Kerk, bleef een aantal jaren leeg staan totdat het in 1645 weer in gebruik werd genomen als derde protestante kerk.

Aangepaste westgevel van het Weeshuis.
Aangepaste westgevel van het Weeshuis na verbouwing tot...
Aangepaste westgevel van het Weeshuis.
Aangepaste westgevel van het Weeshuis na verbouwing tot gevangenis.

In 1822 zat de stad financieel aan de grond. Alle wezen werden nu ondergebracht in het Weeshuis bij de Westerkerk. De gebouwen op het latere Boschplein konden wel gesloopt worden. Het Ministerie van Justitie probeerde nog de gebouwen over te nemen om er een gevangenis in te vestigen, maar het gemeentebestuur voelde hier niets voor. Verkoop en sloop zouden meer opleveren. Het oude Augustijner klooster en de Kleine Kerk gingen kort daarop tegen de vlakte.