Havenweg hoek Brugstraat.

De tweede wereldoorlog

Enkhuizen is enkele keren gebombardeerd door de geallieerden, die het vooral op schepen hadden voorzien. Ook de Enkhuizer Joden moeten naar het Getto in Amsterdam.

De bombardementen.

De Rommelhoek met door de Duitsers gevorderde schepen.
De Rommelhoek met door de Duitsers gevorderde schepen....
De Rommelhoek met door de Duitsers gevorderde schepen.
De Rommelhoek met door de Duitsers gevorderde schepen. Op de achtergrond de torpedoboot Hr. Ms. Z 3 op de strekdam van het Krabbersgat. Fotograaf J.Lenters.

Op zondag 6 oktober 1940 werd Enkhuizen gebombardeerd. Een tweemotorige Blenheim van de RAF liet in twee runs zijn zes bommen vallen om de haven van Enkhuizen en de schepen die daar lagen te treffen. Volgens de Enkhuizer Courant gaf hij eerst een mitrailleursalvo en had toen vanuit het zuiden terugkomend een aantal bommen geworpen. Boven het IJsselmeer was hij gekeerd om een tweede lading af te werpen, daarna was hij weggevlogen. 

Oostertuinstraat na het bombardement op 6 oktober 1940.
De schade in de Oostertuinstraat na het bombardement...
Oostertuinstraat na het bombardement op 6 oktober 1940.
De schade in de Oostertuinstraat na het bombardement op 6 oktober 1940. Collectie Oud Enkhuizen

Het was de bedoeling om Castrop Rauxal, een industriestadje ten noorden van Dortmund te bombarderen, maar door het slechte weer kon dat niet. De bemanning had een alternatief doel opgekregen: de haven van Enkhuizen. Tijdens verkenningsvluchten een aantal dagen eerder waren daar vrachtschepen gezien. Volgens het RAF-rapport dat gemaakt werd, was het toestel op 800ft hoogte gebleven, zo’n 250 meter. Misschien dat door die hoogte het toestel zijn doelen miste, geen enkel schip werd geraakt. Wel kwamen bommen tussen de huizen terecht. Twee huizen lagen volledig in puin, andere huizen in de Oostertuinstraat, de Cromhoutstraat en het havengebied waren zwaar beschadigd, pannen waren van de daken geblazen, alle ruiten waren versplinterd en heel veel interieurs waren vernield. Veel erger was natuurlijk dat er naast een tiental gewonden ook een dodelijk slachtoffer te betreuren viel. 

De Drommedaris na het bombardement op 15 maart 1945.
De Drommedaris na het bombardement op 15 maart...
De Drommedaris na het bombardement op 15 maart 1945.
De Drommedaris na het bombardement op 15 maart 1945.

Op donderdag 15 maart 1945 was Enkhuizen opnieuw het doelwit van geallieerde bommenwerpers. Enkele Typhoon jachtbommenwerpers kwamen in duikvlucht laag over de stad vliegen en lieten weer in de buurt van de haven hun bommen vallen. Waarschijnlijk was de aanval niet gepland. De geallieerde luchtmacht was in die dagen absoluut superieur aan de restanten van de Luftwaffe. De piloten hadden de opdracht op alles te schieten wat ze strategisch van waarde leek.
De gevolgen van het bombardement waren verschrikkelijk. Veel mensen waren buiten om van het eerste voorjaarszonnetje te genieten en omdat het mooi weer was, speelden er ook veel kinderen buiten op straat. Er waren 23 doden te betreuren, waaronder drie kinderen van vier jaar.

Havenweg hoek Brugstraat.
Havenweg hoek Brugstraat na het bombardement op 15...
Havenweg hoek Brugstraat.
Havenweg hoek Brugstraat na het bombardement op 15 maart 1945. Collectie Oud Enkhuizen

De materiele schade was groot. Bijna alle huizen in de Havenweg, Brugstraat en Paktuinen waren zwaar beschadigd. In veel gevallen waren zelfs de schoorstenen naar beneden gekomen. De Drommedarisbrug was bijna helemaal verdwenen en de Drommedaris zelf kreeg tal van inslagen. Deze keer werd de scheepswerf wel geraakt, van de timmermanswerkplaats was niet veel meer over.

Ro Snijders.

Max Snijders en zijn zuster Ro Snijders in 1947.
Max Snijders en zijn zuster Ro Snijders in...
Max Snijders en zijn zuster Ro Snijders in 1947.
Max Snijders en zijn zuster Ro Snijders in 1947. Collectie Oud Enkhuizen.

Begin 1942 moest de familie Snijders verhuizen naar het getto in Amsterdam. Hun woonhuis aan de Torenstraat moesten ze verlaten. Bezittingen mochten de Snijders, behalve een koffertje met wat persoonlijke spullen, niet meenemen. Twee weken van tevoren was de beruchte firma Puls langs geweest om te kijken wat er in het huis aanwezig was. Na het vertrek van de familie zou het bedrijf het huis leeghalen.  Bij het vertrek was het verboden om de deur op slot te doen. 
Vader Snijders had zijn bedrijf ver onder de prijs moeten verkopen. Hij had, samen met zijn broer, een winkel op de hoek van de Torenstraat en de Melkmarkt. De gebroeders Snijders verkochten kleding, beddengoed, meubels en allerlei andere huishoudelijke zaken. 
Op 20 april liep Ro, ze moet toen een jaar of twaalf geweest zijn, met haar broer en haar ouders naar het station. Vele jaren later wist Ro nog dat er mensen aan de kant van de weg stonden. Velen namen afscheid en wensten ze het allerbeste, anderen stonden gewoon te huilen. Ze hebben een jaar in het getto gewoond. Maar het werd steeds gevaarlijker en gevaarlijker. Waarschijnlijk heeft Ro’s vader contact gezocht met het verzet in Enkhuizen en hebben zij voor onderduikadressen gezorgd. Ze moesten wel eerst met de trein naar Enkhuizen. Omdat het voor joden verboden was om met het openbaar vervoer te reizen, moesten ze de Jodenster afdoen. Ro vond dat doodeng. Nog enger werd het toen iemand ze op het perron in Amsterdam luidkeels begon te begroeten. Ook zijn opmerking: “Jullie mogen toch niet met de trein” was levensgevaarlijk. Gelukkig liep het goed af en bereikte het gezin het station van Enkhuizen. Daar werden ze opgewacht door iemand van het verzet die ze naar hun onderduikadressen bracht. De gezinsleden konden niet bij elkaar blijven, Ro heeft de oorlog alleen en op verschillende adressen doorgebracht. Maar het gezin, vader, moeder en de twee kinderen, overleefde de onderduik. 
In mei 1945 konden ze weer naar huis. In hun huis had de NSB-burgemeester M.Broere met zijn gezin gewoond. Die zat inmiddels in de gevangenis, zijn vrouw en de twee dochters waren ingetrokken bij de fotografe Trien Bakker. Die had een joodse onderduikster in huis gehad. Ze ruilde die moeiteloos in voor het gezin van de NSB-burgemeester. Het gezin Snijder kon het leven weer proberen op te pakken. Huisraad hadden ze niet meer en de spullen van Broere wilden ze niet. Volgens Ro had haar vader gezegd dat hij die NSB-spullen liever het raam uit gooide.

De Kroniek van Enkhuizen is mogelijk gemaakt door …